Onderzoek naar obstakels voor klimaatvriendelijk koelen in kleine winkels

3 januari 2020

(artikel) Tegen welke obstakels lopen kleine winkels aan bij de overstap op natuurlijk koudemiddelen in hun koelinstallaties? Dat willen de KNVvK en STEK graag weten.

Tekst: René van Gerwen

Vanaf 1992 is aan het uitfaseren van het gebruik van CFK’s in koelinstallaties gewerkt omdat deze gassen schadelijk zijn voor de ozonlaag. De HFK’s die als vervanging werden ingezet dragen echter sterk bij aan de opwarming van de aarde. Daarom wil Europa het gebruik van alle synthetische koudemiddelen afbouwen en de overstap stimuleren naar natuurlijke koudemiddelen, zoals propaan, Isobutaan, CO₂ en ammoniak.

Milieu-impact van koeling
Koeling speelt een belangrijke rol in de wereldwijde strijd tegen klimaatverandering. 1 tot 2 procent van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen is afkomstig van levensmiddelenwinkels. Het energiegebruik van hun winkelpanden ligt 50 procent hoger dan dat van andere bedrijfsgebouwen. Koeling vertegenwoordigt 30 tot 50 procent van het totale energiegebruik van levensmiddelenwinkels en draagt daarmee in hoge mate bij aan de totale milieu-impact van deze gebouwen. De bijdrage van een koudemiddel aan het broeikaseffect wordt uitgedrukt in Global Warming Potential (GWP). Het getal geeft aan hoeveel kg CO₂ de vergelijkbare bijdrage aan het broeikaseffect levert. De GWP van CO₂ zelf is daarmee 1. Natuurlijke koudemiddelen hebben een GWP van 0 tot 3. Het tot voor kort vaak gebruikte synthetische koudemiddel R404A (HFK) heeft een GWP van 3.922.

Natuurlijke koudemiddelen in bio-foodwinkels
De grote supermarktketens zijn al jaren met de overstap bezig, maar de kleine winkels blijven achter. Om dit laatste te keren, is het Europese project ‘Refrigerants, Naturally for Life’ gestart, waarbinnen de KNVvK (Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Koude) en STEK (Stichting Emissiepreventie Koudetechniek) de Nederlandse partners zijn. Daarnaast zijn ook organisaties uit Duitsland, België, Spanje en Portugal actief binnen het project. ‘Refrigerants, Naturally for Life’ richt zich specifiek op het gebruik van natuurlijke koudemiddelen in bio-foodwinkels (OFR, Organic Food Retail). De toepassing van natuurlijke koudemiddelen past bij de aard van de bio-foodsector, maar men wil ook kijken naar het gebruik van koudemiddelen in alle andere winkels met minder dan 1.000 m² vloeroppervlakte.

Overstap is moeilijker voor kleine winkels
Veel grote Nederlandse supermarktketens en distributiecentra zijn de afgelopen jaren al begonnen met de installatie van klimaatvriendelijke koelsystemen met bijvoorbeeld ammoniak of CO₂, om tegemoet te komen aan toekomstige wet- en regelgeving en zelf gestelde milieudoelen. Voor de meeste kleinere winkels is zo’n overstap veel moeilijker omdat ze niet het volume, het geld en de kennis hebben om hem voor elkaar te krijgen. Ze moeten echter wel mee in de overgang naar natuurlijke koudemiddelen.

Het projectteam achter ‘Refrigerants, Naturally for Life’.

Onderzoek naar belemmeringen
Binnen het Europese project, dat in juni van dit jaar van start ging en doorloopt tot eind juni 2021, wordt eerst in kaart gebracht waar kleine winkels tegenaan lopen als ze van synthetische koudemiddelen willen overstappen op natuurlijke middelen. Daarbij wordt onderzocht welke belemmeringen er zijn, wat deze winkels tegenhoudt en welke stappen ze eventueel al hebben ondernomen om natuurlijke koudemiddelen te gaan gebruiken.

Kosten en kennis
Hoe meer informatie daarover wordt verkregen, hoe beter het beeld dat kan worden gevormd van de obstakels die er zijn. De kosten die met een overstap gepaard gaan kunnen bijvoorbeeld een obstakel zijn, maar bijvoorbeeld ook het vinden van een geschikte installateur of het ontbreken van praktische trainingen. Dit onderzoek wordt niet alleen in Nederland uitgevoerd, maar in alle landen die aan het project deelnemen.
In de tweede fase van het project, de oplossingsfase, wordt onderzocht hoe de drempel om over te stappen op natuurlijke koudemiddelen kan worden verlaagd, en hoe de overstap haalbaar kan worden gemaakt. Bovendien worden concrete hulpmiddelen ontwikkeld die daarbij kunnen helpen.

Geïnteresseerden gezocht
De KNVvK en STEK willen graag in gesprek over de obstakels waar kleine winkels tegenaan lopen als ze gebruik willen gaan maken van natuurlijke koudemiddelen in hun koelinstallaties. Geïnteresseerden kunnen zich melden bij de KNVvK via het e-mailadres info@knvvk.nl. Een medewerker van de KNVvK legt dan contact, wat kan leiden tot een (telefonisch) interview of het invullen van een standaardvragenlijst. Geïnteresseerden die deelnemen worden uiteraard ook betrokken bij de oplossingsfase van het project.