PFAS-voorstel heeft mogelijk grote gevolgen voor koel- en klimaattechniek

5 april 2022

Nederland werkt met vier andere landen aan een voorstel om het gebruik van PFAS in Europa terug te dringen. Als de EU het voorstel uiteindelijk overneemt, kan dit grote gevolgen hebben voor de HVAC&R-industrie.

Tekst: Bas Roestenberg

PFAS staat voor ‘poly- en perfluoralkylstoffen’. Deze verzameling van duizenden ‘niet-natuurlijke’ chemische stoffen staat negatief in de belangstelling. Ze breken nauwelijks af in het milieu, kunnen zich ophopen in levende organismen en een aantal ervan is mogelijk kankerverwekkend. PFAS-verbindingen worden onder andere toegepast in anti-aanbaklagen, blusschuim en verpakkingen, maar ook in HFO- en HFK-koudemiddelen zoals R134a en R1234ze.

Onderdeel van Europese richtlijn
De mogelijke risico’s van PFAS waren voor Nederland, Duitsland, Noorwegen, Zweden en Denemarken twee jaar geleden reden om samen te werken aan een voorstel om het gebruik van alle PFAS-stoffen drastisch te beperken. Die maatregel zou moeten worden opgenomen in REACH (Registration, Evaluation, Authorisation and Restriction of Chemicals), een EU-richtlijn die in 2007 in het leven werd geroepen om de milieu- en gezondheidsrisico’s van chemische stoffen in kaart te brengen en te beperken.  

Uitstel tot januari 2023
In eerste instantie zou het voorstel van de vijf EU-landen deze zomer worden ingediend, maar onlangs werd bekend dat dit is uitgesteld tot januari 2023. Die indiening gebeurt bij het ECHA (European Chemicals Agency), voor commentaar vanuit de wetenschappelijke comités van deze organisatie. De laatste stap in het proces is dat de Europese lidstaten zich erover buigen en het  Europees Parlement er uiteindelijk een besluit over moet nemen. Naar verwachting zal dit ergens in 2025 gebeuren.

‘Overruling’ van F-gassenverordening
Over de inhoud van het PFAS-voorstel is weinig bekend, maar de mogelijkheid bestaat dat er ook restricties voor het gebruik van HFK’s en HFO’s uit voortvloeien. Dit kan betekenen dat toekomstige PFAS-bepalingen uiteindelijk de F-gassenverordening ‘overrulen’ door een strengere terugfasering af te dwingen. Volgens het Noorse Milieuagentschap, direct betrokken bij de uitwerking van het voorstel, is het geen rare gedachte om naast de F-gassenverordening andere – nog beperkender – maatregelen te treffen: “De F-gassenverordening stelt regels om het klimaateffect van F-gassen tegen te gaan. Andere problemen die bij F-gassen spelen, worden echter niet afdoende aangepakt.”

Definitie is bepalend 
De aankondiging van het voorstel leidde al tot de nodige discussie binnen de HVAC&R-industrie. Of – en welke –  HFO’s en HFK’s onder het uiteindelijke voorstel vallen, is nog niet bekend. Dit hangt af van de PFAS-definitie die de opstellers ervan volgen. Op dit moment is het gangbaar om van een ‘brede definitie’ uit te gaan, die stelt dat PFAS alle stoffen omvat waarvan de moleculen minimaal één volledig gefluorideerd methyl- of methyleenkoolstofatoom bevatten dat niet direct vastzit aan een waterstof-, chloor, broom- of jodium-atoom. Een wat kortere omschrijving is dat vrijwel elke stof met minimaal één alifatische CF₂- of CF₃-groep een PFAS is. 

R134a en HFO’s
Als deze definitie uiteindelijk ook in het voorstel wordt gevolgd, betekent dit dat zowel hoog-GWP-koudemiddelen als R134a, als HFO’s  zoals R1234yf en R1234ze als PFAS worden beschouwd en onder restrictieve maatregelen gaan vallen. Sommige andere koudemiddelen, zoals R32, vallen niet onder die definitie. Zij zouden dus buiten het bereik van het voorstel liggen.

Bronnen: Cooling Post, Norwegian Environment Agency