‘Rol ventilatie bij voorkomen coronabesmetting nog steeds onderschat’

13 oktober 2020

Het kabinet stelt 360 miljoen euro beschikbaar om schoolbesturen en gemeenten te helpen bij aanpassingen aan het ventilatiesysteem op scholen. Ondanks dat het aantal coronabesmettingen op scholen fors toeneemt heeft de maatregel hier volgens de regering niets mee te maken. Onbegrijpelijk, vindt Atze Boerstra van bba binnenmilieu.

Tekst: Uko Reinders

Boerstra noemt het ‘onbegrijpelijk’ omdat het RIVM op de eigen site stelt dat goed ventileren juist wel helpt om de overdracht van luchtweginfecties zoals covid-19 te beperken. En het is ook onbegrijpelijk omdat er voldoende wetenschappelijk bewijs is voor de kans op besmetting in slecht geventileerde ruimten. “Wanneer een besmet persoon langere tijd in een slecht geventileerde ruimte verblijft, kunnen andere aanwezigen via de lucht ook besmet raken. Dat maakt het belangrijk om klaslokalen die slecht geventileerd zijn aan te pakken”, zegt Boerstra.

Internationaal onderzoek naar aerosolen
Desondanks staat in het webbericht van de overheid over de miljoenensteun dat er volgens het RIVM geen aanwijzingen zijn dat aerosolen een relevante rol spelen bij de verspreiding van het coronavirus. Volgens Boerstra is er internationaal veel onderzoek gedaan waarin is aangetoond dat coronabesmetting via aerosolen wel degelijk plaatsvindt. Boerstra heeft ook zelf hierover gepubliceerd en hij was betrokken bij de paper van Morawska en Milton die begin juli werd gepubliceerd. “Op basis hiervan besloot de WHO om het coronabeleid ten aanzien van ventilatie aan te passen.”

Duitsland als voorbeeld
Volgens Boerstra kan Nederland een voorbeeld nemen aan Duitsland, waar de regering de invloed van ventilatie op coronabesmetting wel onderkent en ook maatregelen neemt. “Angela Merkel is van huis uit een wetenschapper. Dat kan verklaren waarom haar regering maatregelen wel op wetenschap baseert. Onlangs heeft de Duitse overheid een campagne gelanceerd die aanmoedigt om naast de standaardmaatregelen als afstand houden en handen wassen ook structureel op ventilatie in te zetten”.

Volgens Boerstra blijkt uit veel onderzoeken dat coronabesmetting via aerosolen wel degelijk plaatsvindt.

‘Stop met discussies over deelmaatregelen’
Boerstra wijst ook op wat Tedros Adhanom Ghebreyesus, director general van de WHO onlangs zei. “Het kwam erop neer dat we moeten stoppen met discussies over deelmaatregelen en welke wel en niet nodig zijn. ‘Do it all!’ zei hij. Met andere woorden: haal alle maatregelen uit de kast. Juist nu we in een tweede golf zitten. Zet niet alleen in op handen wassen en anderhalve meter afstand houden, maar neem ook andere preventie maatregelen mee, zoals mondkapjes en in bepaalde situatie het aanpakken van de ventilatie. We moeten snel schakelen en alles doen om het besmettingsgetal omlaag te brengen. Met alleen anderhalve meter afstand houden en handen wassen redden we het niet.”

Aanvullende preventieve ventilatiemaatregelen
Uiteindelijk is het volgens Boerstra aan overheden en andere partijen om hun verantwoordelijkheid te nemen. “Buiten het onderwijs gebeurt dat weinig. Voor verpleeghuizen hadden de verantwoordelijken al lang aanvullende preventieve ventilatiemaatregelen moeten nemen. Ik vind het oprecht jammer dat er nauwelijks wat is gebeurd, een aantal verpleeghuizen daargelaten. Er is wel wat aan het veranderen. ActiZ, de branchevereniging van organisaties in de zorg en ondersteuning aan ouderen, (chronisch) zieken en jeugd, heeft kort geleden een officieel advies gegeven over het aanpassen van ventilatie-instellingen.”

Inventarisatie bij scholen
De regering nam de beslissing tot financiële steun bij het aanpassen van de ventilatiesystemen voor scholen op basis van onderzoek naar de systemen. Uit een eerste inventarisatie bleek dat bij 11 procent van de scholen de ventilatie niet voldoet aan de wettelijke normen; bij 38 procent voldoet het systeem wel en de situatie bij de overige 51 procent moet nog onderzocht worden – of de resultaten van onderzoek zijn daarvan nog niet bekendgemaakt.

Vangnet-eis bij oudere scholen
Bij het onderzoek wordt bepaald of de ventilatie voldoet aan het Bouwbesluit. Bij het Bouwbesluit Nieuwbouw moet per kind minstens 8,5 liter lucht/seconde/persoon ververst worden. Boerstra: “Op basis van buitenlandse onderzoeken en eigen berekeningen schat ik in dat deze hoeveelheid luchtverversing voor wat betreft de aerosolroute een behoorlijke mate van bescherming geeft. Voor oudere scholen hanteert het Bouwbesluit een vangnet-eis die neerkomt op 3,44 liter lucht/seconde per persoon. Dat is mijns inziens een ander verhaal. Goed dus dat juist die oudere scholen, die vaak geen goed basisventilatiesysteem hebben, flink extra ventilatie krijgen door ramen open te houden. En natuurlijk goed dat er geld wordt vrijgemaakt om de ventilatie op orde te brengen. Ondanks dat dit besluit kennelijk niet voor het voorkomen van coronabesmetting is bedoeld.”