Afwegingen bij VRV/VRF: heeft R410A nog toekomst?

18 februari 2020

(artikel) R410A verliest terrein in de markt van kleinere split-airconditioningsystemen, maar heeft ondanks zijn hoge GWP-waarde van 2.088 nog steeds een sterke positie in de VRV/VRF-markt. Komt daar ook verandering in? 

Nu de wereldwijde phase-down van HFK-koudemiddelen met een hoge GWP-waarde steeds verder doorzet, komt het belangrijkste airco-koudemiddel R410A met zijn GWP van 2.088 steeds meer onder druk te staan. R32 is momenteel het belangrijkste en meest succesvolle alternatief als het gaat om de kleinere (split)systemen. “Het GWP, de thermodynamische eigenschappen, de acceptatie van HVAC-fabrikanten en het ontwerpconcept binnen de huidige wetgeving: het zijn allemaal factoren die van belang zijn bij de vraag of een koudemiddel al dan geen kans van slagen heeft als alternatief voor R410A”, zegt Marco Oosdijk van Climalife.

Weinig aanpassingen voor installateurs
Als het gaat om R32 in airconditioningsystemen slaan de meters voor veel van die factoren positief uit, stelt ook Henk Kranenberg van Daikin. “Wij zetten al jaren in op R32, onder meer vanwege de veel lager GWP dan R410A: 677 tegenover 2.088.”  Maar er zijn meer argumenten die in het voordeel van R32 werken. Doordat R32 al langer als ingrediënt wordt verwerkt in R410A brengt de omschakeling naar R32 voor installateurs relatief weinig veranderingen met zich mee. Zo zijn de procedures voor zowel het aanleggen van leidingen als het testen van systemen identiek. Wel hebben installateurs ander gereedschap nodig, waaronder andere lekdetectietools.

R32 heeft een veel lager GWP dan R410A.

Mild ontvlambaar koudemiddel
Dat laatste heeft deels te maken met het feit dat R32 een A2L-koudemiddel is, en dus mild ontvlambaar is. Dat brengt nadelen met zich mee. Bijvoorbeeld in grotere VRV/VRF-systemen in de bebouwde omgeving kan de toepassingsmogelijkheid worden beperkt door het relatief grote volume aan koudemiddel in het systeem. Toch ontstaat daarin steeds meer ruimte. Door aanpassingen in Europese en andere internationale normen mag R32 inmiddels ook in grotere VRV/VRF-systemen worden toegepast, mits bepaalde veiligheidsmaatregelen worden getroffen. “De regels worden steeds aangepast aan empirisch onderzoek uit de praktijk”, verklaart Kranenberg. Desondanks is er voor acceptatie in Nederland van R32 in de grotere systemen nog werk aan de winkel. “In Nederland zijn wij opgevoed met onbrandbare koudemiddelen, en daar hoort R32 niet bij.”

‘De comfortmarkt is een volgmarkt’
Ook Oosdijk ziet de ontwikkeling naar ruimere toepassingsmogelijkheden, al zegt hij er wel bij dat veel installateurs er niet altijd voldoende weet van hebben. “Als de nodige veiligheidsmaatregelen worden toegepast, kun je al snel de vullingsgraad verruimen. Maar dat moet je dan wel net even weten.” Oosdijk signaleert nog een ander probleem. “De comfortmarkt is een volgmarkt, men is afhankelijk van wat de fabrikanten aanbieden. In de koeltechniek kunnen installateurs vaak zelf selecteren en maatwerk leveren op basis van het gewenste koudemiddel. In de comforttechniek is dat anders, veel installaties zijn plug-and-play.” Ook ziet Oosdijk hier en daar een hang naar oudere technieken. “Men valt terug op indirecte systemen, waarbij water in plaats van koudemiddel door het gebouw gaat. Maar goed, daar spelen dan ook weer andere issues. Doorgaans is een direct systeem efficiënter.”

Persgastemperaturen en temperatuurglide
En dan is er nog een uitdaging: hogere persgastemperaturen en temperatuurglide. Om dat ‘probleem’ te tackelen, heeft Honeywell L41Y en Chemours DR-55: een koudemiddel dat onder de naam R452B naar de markt wordt gebracht. Volgens de fabrikanten heeft het nieuwe gas een vergelijkbare GWP als R32, maar biedt het een betere efficiëntie en lagere persgastemperatuur en heeft het een lagere ontvlambaarheid. Ook wordt beweerd dat R452B in tests betere prestaties zou tonen dan R32.

Het feit dat R32 als A2L-koudemiddel mild ontvlambaar is, brengt nadelen met zich mee

Acceptatie in de markt
Toch is het nog geen uitgemaakte zaak dat dergelijke nieuwe koudemiddelen zomaar worden omarmd. “Als iets op de markt is, is het nog niet zomaar geschikt voor alle installaties”, zegt Oosdijk van Climalife. “Het start bij de acceptatie van fabrikanten van onder meer compressoren, die moeten er eerst mee aan de slag. Zij moeten het testen en eventueel bestaande producten aanpassen of nieuwe producten ontwikkelen. En vervolgens moeten de Daikins, LG’s en Panasonics van deze wereld er ook nog in geloven. Dat kost tijd, vaak veel tijd.”

De beste papieren
Vooralsnog heeft R32 dan ook de beste papieren als het gaat om de toepassing in de kleinere VRF-systemen. Bij HD Klimaatsystemen erkennen ze dat ook. Directeur Vincent Heijnen zegt echter dat R410A nog wel even in de markt zal blijven. “De meeste fabrikanten leveren hun systemen af met daarin een bepaalde hoeveelheid R410A. Bij de installatie moet de installateur het complete systeem vervolgens bijvullen, hij moet dan zorgen voor het benodigde koudemiddel. Met andere woorden: de fabrikanten voelen nog niet direct de pijn van bijvoorbeeld een hoge prijs of de schaarste.”

Ook LG legt bij de overstap op R32 eerst de focus op kleine single- en multisystemen.

‘Overstappen kost tijd’
Heijnen ziet dan ook nog geen signalen dat Hitachi, waar HD Klimaatsystemen distributeur van is, voor wat de VRF-systemen snel over zal gaan op een nieuw koudemiddel. “Er zijn productiekosten mee gemoeid. Bovendien kost zo’n overstap veel tijd. Maar goed, op termijn moet iedereen over op een koudemiddel met een lager GWP. Ook binnen de VRF-markt.”

Terugdringen van het energiegebruik
Ook andere fabrikanten dan Hitachi en Daikin geven in hun toekomstblik R32 de beste kansen. Zo kijkt LG nadrukkelijk naar het inpassen ervan. De reden? Het verder terugdringen van het energiegebruik is en blijft key voor de fabrikant. Maar ook LG heeft daarbij de eerste focus gelegd op de single- en multisystemen met een maximale koudemiddel inhoud van drie kilogram. Pas in een later stadium wil LG ook over op R32 voor de grotere systemen, zo verklaart de fabrikant. “R32 heeft namelijk als voordeel dat het thermodynamisch nagenoeg gelijke eigenschappen heeft als R410A. Alleen de afpompunit, vacuümpomp (bij aanpassingen aan het R32-systeem, -red.) en meterset moeten geschikt worden gemaakt voor R32. Bovendien zijn de energetische prestaties heel goed. Dat betekent minder energiegebruik en dus minder CO₂-uitstoot, in vergelijking met toepassing van R410A. Ook andere fabrikanten zetten daarom in op R32.”