Coronavaccin geeft boost aan markt voor ultravriezers

11 februari 2021

Alle aandacht is momenteel gevestigd op ultravriezers. De reden is de komst van het coronavaccin van Pfizer-Biontech, dat bij minstens -70 ˚C moet worden bewaard. Maar wat is nu de techniek achter deze vriezers? Jordy van Hoesen, van Scala Scientific: “We gebruiken een mix van koudemiddelen. Welke dat zijn? Dat kan ik niet zeggen.”

Tekst: Martijn Louws

Het magazijn van Scala Scientific uit Ede is leeg. Er is geen ultravriezer van het merk ilShin, waarvan het bedrijf importeur is, meer te bekennen. “Maar de nieuwe levering komt eraan, per schip. Uit Korea”, legt directeur Jordy van Hoesen uit. De extreme vraag naar de vriezers heeft het bedrijf in Ede geen windeieren gelegd. De omzet nam in 2020 met zeker 30 procent toe ten opzichte van het jaar ervoor.

Monobloc voor vriezen en koelen
“Alle aandacht gaat uit naar de ultravriezers die tot -80 ˚C kunnen koelen, maar de vraag naar de -20-vriezers is ook gestegen”, vertelt Van Hoesen. Daarnaast heeft het bedrijf plasmavriezers in het assortiment en levert het ook stikstof-vriezers die tot -196 ˚C kunnen koelen. “De vraag focust zich op de ultravriezers, -20 ˚C-vriezers en +5 ˚C-laboratorium-koelkasten. Als het om die laatste twee gaat, passen we onze monoblocs toe. Het voordeel van een monobloc voor vriezen en koelen is dat het eenvoudig is te plaatsen. Is een koelkast of vriezer stuk, of werkt hij niet naar behoren, dan vervangen we het monobloc ter plaatse, binnen 15 minuten. Dat is dus zo gedaan”, aldus Van Hoesen. In de -20 ˚C-vriezers en koelkasten wordt het koudemiddel R290 (propaan) toegepast en gebruikgemaakt van ‘enkele’ compressortechnologie, vertelt de technisch directeur van Scala Scientific verder.

De omzet van Scala Scientific nam in 2020 met zeker 30 procent toe ten opzichte van het jaar ervoor.

Cascade- en coscomsysteem
Bij de ultravriezers wordt een andere techniek toegepast. Zo werken ze via een cascadesysteem met twee compressoren. Dit systeem maakt gebruik van een eerste en tweede stage. Stage één koelt de warmtewisselaar, en als deze op temperatuur is, wordt de tweede stage ingeschakeld waarmee het kabinet wordt gekoeld. “Wat wij in onze Ilshin ULT-vriezers gebruiken is een zogenoemd coscom-systeem (combination of single compressor operation mode, red.). Wij noemen dit onze Duosafe-technologie. De compressoren werken onafhankelijk van elkaar en als er één uitvalt, kan de andere dit opvangen doordat alles dubbel is uitgevoerd: twee compressoren, twee condensors en twee verdampers. Door de aansturing en opties die mogelijk zijn vanuit de controller kan er veel worden gemonitord. Daarbij geeft de vriezer zelf een signaal af wanneer temperaturen bijvoorbeeld niet binnen de specificaties vallen of wanneer het tijd is om onderhoud uit te laten voeren. Dit allemaal om zo snel mogelijk actie te kunnen ondernemen en verdere schade te voorkomen”, vertelt Van Hoesen.

Unit van ilShin.

Koelleidingen in de wanden
De ultravriezers hebben een statische koeling, en er zijn koelleidingen in de wanden verwerkt. “Geen ventilator in het kabinet; de wanden waar de koude leidingen doorheen lopen houden de ruimte koel”, aldus Van Hoesen. Waar in de -20 ˚C-vriezers koudemiddel R290 wordt toegepast, kiest producent ilShin bij de ultravriezers voor een mix van drie koudemiddelen. Van Hoesen: “Welke dat zijn? Daar mag ik geen uitspraken over doen, het is geheim. Het zijn bekende koudemiddelen, die we mixen voor een optimaal koelvermogen.” De koudemiddelen zijn overigens in ontwikkeling, zegt Van Hoesen. “De uitfasering van de hoog GWP-koudemiddelen heeft ook effect op onze markt, uiteraard. Maar wij leunen hierbij volledig op de producenten die we in Nederland vertegenwoordigen.”

Van fabriek tot prik: de logistieke route van het Pfizer-vaccin
De weg die het Pfizer-vaccin moet afleggen van producent tot eindgebruiker vergt een behoorlijke logistieke organisatie; het vaccin moet immers op een temperatuur van rond de
-70 °C blijven.
In dit artikel schetsen we het verloop van deze koudeketenlevering.

Uiteenlopende toepassingsgebieden
Scala Scientific levert de (ultra)vriezers aan ziekenhuizen, universiteiten, biotech- en farmaciebedrijven, en de petrochemie. Maar ook voor bijzondere doeleinden, zoals de langetermijn-opslag van paardenmelk of om rubbers voor vrachtwagens te testen onder extreme omstandigheden. De vriezers hebben een fors prijskaartje. Een koper is al snel 10.000 euro kwijt. Er zijn ook ultravriezers die tot -130 ˚C kunnen gaan, daar hangt een prijskaartje aan van 20.000 euro. Van Hoesen: “We zien een splitsing tussen bedrijven die kiezen voor opslag voor de lange termijn en bedrijven die juist voor de korte termijn producten willen opslaan. Voor de langere termijn heb je ultravriezers nodig, anders kun je af met -20 ˚C-vriezers.” Bij die keuze speelt de investering ook een rol. “Huisartsenpraktijken zullen niet zomaar 20.000 euro uitgeven aan een vriezer die na de aanschaf ook energiekosten met zich meebrengt. In een etmaal gebruiken deze apparaten tussen de 8 en 12 kilowattuur aan stroom. Ter vergelijking: een normale vrieskist heeft maar een halve kilowattuur nodig”, aldus Van Hoesen.

Soldeerwerk in de werkplaats van Scala Scientific. 

Ideaal totaalplaatje
In totaal staan er in Nederland nu zo’n vijfduizend ultravriezers. Die zijn niet alleen van Scala Scientific, maar ook van andere bedrijven. Eén daarvan is Snijders Labs, dat ultravriezers aan de centrale opslag voor het Pfizer-vaccin in Oss levert. Om een ultravriezer van Snijders optimaal te laten presteren, wordt steeds naar een ideaal totaalplaatje toegewerkt, zegt het bedrijf. In dat ideale plaatje is het de bedoeling dat drie aspecten samenkomen: de compressor of compressoren waarbij gas- en ijsvorming continu afwisselen, de verdeling en positionering van koperen leidingen en bedrading om de kist die koelte genereren, en de noodzakelijke software van VDH.

Twintig procent productiegroei
Snijders Labs geeft aan dat het gaat om de ideale mix om tot de beste performance te komen. De juiste spreiding van de temperatuur is daarbij cruciaal, net als de vraag of het op iedere plek in de kast even koud is en de koude goed verdeeld wordt, en of de kist snel op de gewenste temperatuur is. De extra vraag in de coronacrisis leverde Snijders een groei van zo’n twintig procent in de productie op. Bij Scala Scientific zijn dezelfde geluiden te horen. Elk jaar worden ongeveer 350 units verkocht, maar dit jaar is de vraag extreem gegroeid. Van Hoesen: “Vanwege het coronavirus en het vaccin van Pfizer-Biontech kloppen bedrijven uit heel Europa aan. We wachten met smart op de volgende levering.”