Energietransitie stelt nieuwe eisen aan monteurs

18 januari 2022

De koudetechniek schreeuwt om nieuwe medewerkers. Bovendien moeten werkenden in de koudetechniek massaal worden bijgeschoold omdat de sector enorm in ontwikkeling is, met de opmars van natuurlijke koudemiddelen voorop. Dubbelop werk voor de opleidingscentra dus, die alles op alles zetten om dit jaar met een actueel aanbod op te leiden, bij te scholen en om te scholen. We geven een overzicht.

Tekst: Martijn Louws

NVKL: ‘enthousiasmeren voor vervolgopleiding’
“We zijn heel blij dat de overheid de tijdelijke subsidieregeling ‘Nederland leert door sectoraal maatwerk’ voor werkenden in de koudetechniek heeft geïntroduceerd”, vertelt Brenda Witzier van de NVKL. “Met deze subsidie kunnen bedrijven, teams en medewerkers zich ontwikkelen. Bedrijven krijgen een deel van de opleidingskosten vergoed, waarbij zelfs tot drie keer per medewerker gebruik kan worden gemaakt van de regeling.”

Brenda Witzier: “De koude- en klimaattechniek heeft inmiddels een vaste plek gekregen op ruim 40 vmbo-scholen in Nederland.”

Doorontwikkelen van bestaande medewerkers
Volgens Witzier zijn er veel nieuwe mensen nodig in de koudetechniek. Daarbij is het niet alleen belangrijk om zij-instromers om te scholen, maar ook om bestaande medewerkers te blijven ontwikkelen. “De koude- en klimaattechniek heeft inmiddels een vaste plek gekregen op ruim 40 vmbo-scholen in Nederland. We hopen leerlingen die op het vmbo kennis hebben gemaakt met koudetechniek, te enthousiasmeren voor een koudetechnische vervolgopleiding op het mbo. Daarnaast focussen wij ons op het omscholen van mensen, onder meer via samenwerking met het UWV. Hierbij scholen we mensen in vijf weken om tot beginnend monteur. Daarmee beheersen ze de basiskennis en vervolgens kunnen ze zich binnen bedrijven verder ontwikkelen.”

Van ‘ACK’ naar ‘ACB’
Ook de werkenden in de koudetechniek moeten zich continu blijven scholen, stelt Witzier. “Door de terugfasering van koudemiddelen met een hoge GWP-waarde worden natuurlijke koudemiddelen als ammoniak, CO₂ en propaan steeds belangrijker. Daarnaast zijn ook synthetische koudemiddelen met een laag GWP in opmars. Deze laag-GWP-koudemiddelen zijn brandbaar of mild brandbaar; dat vraagt dus aandacht.” Het is ook de reden dat de ‘ACK’-opleiding en -certificering (Ammoniak, CO₂, Koolwaterstoffen) zijn uitgebreid tot alle brandbare koudemiddelen. Daarmee is de naam veranderd in ‘ACB’-opleiding en -certificering (Ammoniak, CO₂, Brandbaar).

Alle brandbare koudemiddelen
“Hieronder vallen naast ammoniak, CO₂ en koolwaterstoffen alle brandbare koudemiddelen, dus bijvoorbeeld ook R32 en HFO’s”, legt Witzier uit. De wijziging heeft gevolgen, zegt zij. “Het ACB-examen bestaat uit een theoretisch en een praktisch deel. De exameninstelling toetst of de deelnemer voldoet aan de eisen die zijn opgenomen in de PGS13 en NPR 7600/7601. Wanneer het examen met goed gevolg is voltooid, krijgt de deelnemer een certificaat met een geldigheidsduur van vijf jaar. Na vijf jaar vindt een herexamen plaats.”

Cursist bij Aeres Tech in Ede, waar de koude- en klimaattechnische cursussen van Opleidingscentrum GO° worden gegeven. 

Opleidingscentrum GO˚: ‘veel vraag naar opleidingen’
Opleidingscentra spelen in op de nieuwe eisen. Zo ontwerpt GO˚ in samenwerking met de NVKL een vernieuwde ACB-opleiding, waarin alle wijzingen en nieuwe eind- en toetstermen worden verwerkt. “We werken er hard aan om deze opleiding in 2022 beschikbaar te hebben”, zegt Roelof Robbertsen van GO˚. Hij merkt dat er veel vraag is naar opleidingen. “We zien dat bedrijven een beweging maken naar de warmtepomp en natuurlijke koudemiddelen. Dat is nodig, tenminste als je de klant wil kunnen blijven bedienen. Daarom hebben we ook een basistraining waarbij men leert wat warmtepomptechnologie precies is en hoe het monteren van warmtepompsystemen in zijn werk gaat. Daarna kan men doorgroeien naar N2 Monteur warmtepompen, N3 Eerste monteur service- en onderhoud warmtepompen en Monteur Service en onderhoud N2/N3. Daarnaast hebben we inmiddels een training opgezet voor Monteur hybride warmtepompsystemen, inclusief F-gassen Cat.2.”

Twee aparte modules
De andere transitie waarop de opleider inspeelt, is die van synthetische naar natuurlijke koudemiddelen. “Hierbij kunnen installateurs kiezen voor de monteurscertificering ammoniak, CO₂ en Brandbare koudemiddelen, en ontwerpen met ammoniak, CO₂ en brandbare koudemiddelen. Dat is nieuw in de opzet; de installateurs kiezen een van deze aparte modules. De duur van de opleiding is enigszins afhankelijk van de voorkennis. Door middel van een intake kijken we wat de installateur weet van de koudetechnische principes, de thermodynamische kringlopen en de stroming door de kringlopen.”

ROVC: ‘monteurs basisprincipes bijbrengen’
Bij de invulling van de transitie en de nieuwe eisen die aan monteurs worden gesteld, kijkt het ROVC nadrukkelijk naar de samenwerking met leveranciers. “Ik ben nu onderweg naar Daikin”, vertelt Nico van Leeuwen van het ROVC. Daikin koopt basisopleidingen warmtepompinstallaties in. “Zelf geven ze veel producttrainingen aan monteurs, daar zijn ze heel goed in. Maar daarbij ontbreken wel de basisprincipes die nodig zijn om in korte tijd een goede warmtepompmonteur te worden en ook onderhoud te kunnen uitvoeren. Daarom werken wij samen; met Daikin, maar bijvoorbeeld ook met Remeha en de Technische Unie. In één tot anderhalve dag brengen we de monteurs de basisprincipes bij en proberen we hun mindset te veranderen, van gas naar de koelkringloop.”

Afgelopen jaar werd in Ede het nieuwe TechCenter van ROVC officieel geopend. 

Verschillende nieuwe leerlijnen
De basistrainingen kunnen in 2022 op zeven locaties in Nederland worden gevolgd, zegt Van Leeuwen. “Van Roermond trot Groningen; zo kunnen bedrijven hun monteurs op een heel efficiënte manier laten bijscholen.” Naast warmtepomptechniek richt het ROVC zich in 2022 ook op nieuwe leerlijnen op het gebied van waterzijdige schakelingen in de utiliteit, warmtetransport via lucht, luchtbehandeling en meet- en regeltechniek. “De cursus luchtbehandeling is helemaal nieuw en start in het eerste kwartaal van 2022. Iedereen die aan de slag gaat in de luchtbehandeling heeft basiskennis nodig. Welke systemen zijn er? Hoe zijn de secties opgebouwd? Wat zijn de belangrijkste componenten die je tegenkomt? Met deze basiskennis kunnen monteurs straks doorstromen naar het zelfstandig oplossen van storingen of het verrichten van onderhoudswerkzaamheden”, vertelt Van Leeuwen.

Luchtdistributie en meet- en regeltechniek
Het ROVC introduceert ook cursussen op het gebied van luchtdistributie. “Deelnemers leren de gangbare distributiesystemen en componenten op een praktische manier kennen. We openen dit jaar het Vakcentrum Binnenklimaat Utiliteit in Ede, met een groot practicum met daarin een omvangrijk aantal verschillende lbk’s, regelsystemen en warmteterugwininstallaties”, aldus Van Leeuwen. Hij zegt verder dat de grote vraag naar meet- en regeltechniek voor het automatiseren van installaties ervoor heeft gezorgd dat het ROVC ook heeft geïnvesteerd in opleidingen in die richting. “Digitalisering van de maatschappij is ook voelbaar in de techniek, en steeds meer bedrijven hebben behoefte aan kennis rondom dit thema.”

Cursussen rond gebouwautomatisering
Slimme automatisering kan volgens Van Leeuwen het tekort aan handjes deels oplossen; het zorgt er onder meer voor dat storingen kunnen worden voorspeld en onderhoud goed kan worden ingepland. “Bovendien zorgt automatisering voor het goed functioneren van installaties. Vanuit de automatisering ontstaan meer kansen op het gebied van innovatie, efficiëntie en comfortverhoging. Een comfortabel en duurzaam gebouw is steeds meer de norm. Daarom komen wij in kwartaal twee van dit jaar met trainingen en cursussen rondom gebouwautomatisering op de markt. Nu al krijgen wij hiervoor veel aanvragen.”