Handel in koudemiddelen:
‘criminelen hebben vrij spel’

9 juli 2019

(artikel) “De deuren staan wijd open, de pakkans is klein en de strafmaat laag”. Volgens Richard Dommerholt (Westfalen Gassen) zijn HFK’s een ideaal product voor criminelen.

Tekst: Uko Reinders

Dommerholt was een van de sprekers op Het Koudemiddelen Congres, dat op 20 juni plaatsvond in Ede. Hij begon zijn presentatie met een overzicht van de HFK-phasedown. Net als vorig jaar omvat het Europese quotum dit jaar 63 procent van het aanvangsquotum, dat 182,9 miljoen ton CO₂-equivalent bedroeg. Dat betekent dat er dit jaar 115,2 miljoen ton CO₂-equivalent op de Europese markt mag komen. Dat kan worden gerealiseerd met een gemiddelde GWP van 1.100. Aan het einde van de phasedown, in 2030, blijft er nog maar 21 procent van het aanvangsquotum over. Dan is het quotum nog maar 38,4 miljoen ton, waarvoor een gemiddelde GWP van 400 nodig is.

Stabiele prijzen door illegale handel
Vorig jaar ging het quotum met een grote sprong van 30 procent terug, maar enorme prijsstijgingen, zoals in het jaar ervoor, bleven uit. Volgens Dommerholt komt dat door illegale import van koudemiddel. “Honeywell en Chemours geven aan dat in 2018 22,5 miljoen ton CO₂-equivalent de EU is binnengekomen. Dat is goed voor 20 procent van het quotum. De douane spreekt van 16,3 miljoen ton, goed voor 14 procent van het quotum. Het extra koudemiddel dat door illegale handel op de markt komt, zorgt ervoor dat ook dit jaar de prijzen vrij stabiel blijven”.

‘Deuren staan wijd open’
Dommerholt ging verder over de illegale handel in HFK’s. “De deuren staan wijd open, de pakkans is klein en de strafmaat laag. Dat maakt van HFK’s een ideaal product voor criminelen. Zij gebruiken de opbrengst ervan voor het financieren van hun drugshandel.” Door de illegale import zie je dat in landen als Griekenland en Turkije officieel bijna geen koudemiddel wordt verhandeld, stelt Dommerholt. Hij concludeert dat alles daar buiten de officiële kanalen om wordt verhandeld.

‘Veiligheid en gezondheid in het geding’
De Westfalen-directeur gaf een inkijkje in hoe malafide handelaren te werk gaan. “Om de douane om de tuin te leiden, plakken ze op cilinders met HFK´s etiketten van bijvoorbeeld propaan. En er komt ook koudemiddel op de markt dat via diefstal is verkregen. Dat wordt via allerlei schimmige kanalen aangeboden”. Over de omvang van het probleem zei Dommerholt verder: “Wij worden dagelijks met de illegale praktijken geconfronteerd. Het treft niet alleen ons, maar ons allemaal. Er komt minder belastinggeld binnen, het ondermijnt de klimaatdoelstellingen, en de veiligheid en gezondheid zijn in het geding. Het is namelijk maar de vraag of illegale koudemiddelen aan de juiste specificaties voldoen.”

Richard Dommerholt (Westfalen Gassen): “Wij worden dagelijks met de illegale praktijken geconfronteerd”.

Hardere aanpak gewenst
Dommerholt ging aan het einde van zijn presentatie nog in op welke koudemiddelen echt gaan doorbreken. “Het aanbod wordt steeds groter, maar welke kant het opgaat weet ik niet.” Dat natuurlijke koudemiddelen een grotere rol gaan spelen, is volgens Dommerholt duidelijk. Maar alleen in koelsystemen, niet in warmtepompen. “Daar worden ze nog niet veel toegepast, en ik zie dat ook in de toekomst niet gebeuren. Die markt beweegt zich richting A2L-koudemiddelen.”
Na de presentatie van Dommerholt werd de deelnemers in de zaal gevraagd of ze weleens illegaal koudemiddel waren tegengekomen. Dat was bij 27 procent het geval, en 38 procent van de bezoekers gaf aan nadeel te ondervinden van concurrentie die illegaal koudemiddel aanbiedt. Op de vraag of illegale handel in koudemiddelen harder moet worden aangepakt werd door 91 procent met instemming gereageerd.

Minimaliseren van lekverlies
Over die aanpak van de illegale handel ging de presentatie van de volgende spreker. Dat was Bahjet Abo-Sheer, van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Hij is programmamanager bij de Inspectie Leefomgeving & Transport (ILT) en geeft er leiding aan het programma Minder Broeikasgassen. Dat programma gaat ook over de aanpak van illegale koudemiddelhandel en het minimaliseren van lekverlies. De ILT heeft ook een reflectieve functie door kritisch naar beleid te kijken, en ook naar de eigen organisatie. Abo-Sheer: “We kunnen signalen geven aan bewindspersonen dat er in het beleid wat moet veranderen.” Met betrekking tot het minimaliseren van lekverliezen hield Abo-Sheer een pleidooi voor maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO), waar het minimaliseren van lekverlies volgens hem een onderdeel van uitmaakt.

Analyseren van illegale handel
De aandacht van de zaal ging echter vooral uit naar de aanpak van illegale handel. Bij dit onderwerp verkeert de ILT nog duidelijk in een onderzoekende fase. Abo-Sheer sprak vooral over wat de ILT allemaal wil gaan doen, en niet veel over wat er concreet aan handhaving gebeurt. Tekenend was dat hij de onderschepping van een partij illegale koudemiddelen kort geleden een succes vond. Dat lijkt een druppel op een gloeiende plaat.
De ILT is vooral bezig met het analyseren van de illegale handel, om van daaruit de juiste keuzes te maken: “We willen een meer selectieve aanpak, waarbij het effect het grootst is.” Verder zei Abo-Sheer: “We willen niet meer met het wetboek in de hand kijken of mensen zich aan regels houden.” De ILT heeft volgens hem informatie over illegale handel uit de markt nodig. “Er is een mogelijkheid om meldingen van illegale praktijken aan ons door te geven. Maak daar gebruik van. We gaan veel investeren in de analyse van informatie. Hiermee willen we goede keuzes maken, en we gaan continue analyseren of we de juiste effecten bereiken. ILT heeft ook een opsporingstaak, maar die is voor mij onzichtbaar. Ook de internethandel valt daaronder. We willen ook weten hoe groot de omvang daarvan is, om de juiste maatregelen te nemen.”

Informatie-uitwisseling met de Rotterdamse haven
Koudemiddelen komen volgens Abo-Sheer op verschillende plekken illegaal het land binnen. “We gaan hier de komende periode voldoende aandacht aan besteden. We proberen met informatie-uitwisseling met de Rotterdamse haven en de douane een beeld te krijgen van de illegale handel en de beste aanpak.” De ILT is volgens Abo-Sheer bekend met fraude door verkeerde labels, waarover Dommerholt eerder sprak. “We willen met monsters onderzoeken of de labels kloppen“.