
‘Niet de airco, maar gebrek aan ventilatie is oorzaak coronaverspreiding’
Onderzoekers uit China zien een verband tussen de luchtstroom van een airconditioner en de verspreiding van het coronavirus. Dit constateren ze op basis van simulatie en analyse van negen mensen die in een restaurant besmet zijn geraakt. Volgens Atze Boerstra van bba binnenmilieu was hier echter niet de airco de boosdoener, maar het ontbreken van goede ventilatie.
Tekst: Uko Reinders
De onderzoekers van het Center for Disease Control and Prevention in de Chinese stad Guangzhou hebben een analyse gemaakt van een restaurant in hun stad waar op 24 januari negen personen door één andere persoon zijn besmet met het coronavirus. De mensen die bij deze ‘superspread’ besmet raakten, zaten deels aan dezelfde tafel als de besmette persoon (patiënt 0) en deels aan twee tafels ernaast. De luchtstroom van een splitunit-airco aan de muur ging over en langs de drie tafels (zie afbeelding).

Simulatie van de luchtstroming vanuit de airco en de verspreiding van het coronavirus vanuit patiënt 0 (paars) richting de personen die besmet zijn geraakt (rood). De andere mensen (goudkleur) raakten niet besmet. (klik op de afbeelding voor een grotere versie)
Situatie in het restaurant
In het restaurant waren in totaal 78 gasten aanwezig, verdeeld over 18 tafels. Daarnaast liep er bedienend personeel rond. Alleen de gasten aan de betreffende drie tafels raakten besmet. Het gros daarvan zat op meer dan twee meter afstand van patiënt 0. Ook kon worden achterhaald dat er geen onderling fysiek contact is geweest tussen mensen aan de verschillende tafels.
Luchtstroom van de airconditioning
De onderzoekers concluderen dat de besmetting plaatsvond door microdruppels met virusdeeltjes (aerosolen) afkomstig van patiënt 0. Op basis van een simulatie constateerden ze dat die deeltjes via de luchtstroom van de airconditioning boven de twee andere tafels terecht zijn gekomen. Een andere belangrijke conclusie is dat de besmetting het gevolg kan zijn van de slechte ventilatie in het restaurant. In berichten over dit onderzoek wordt echter vooral gewezen op de rol van de airconditioning.
Ontbreken van verse luchttoevoer
Voor binnenluchtspecialist dr. ir. Atze Boerstra (managing director van bba binnenmilieu en vice-president van REHVA) is echter duidelijk dat de airco niet de oorzaak van de besmettingen in het restaurant in China kan zijn geweest. “De kernoorzaak hier is het ontbreken van verse-luchttoevoer, waardoor de lucht met het virus erin onvoldoende werd verdund”. Dat er geen natuurlijke en mechanische ventilatie in het restaurant aanwezig was, staat beschreven in het verslag van de onderzoekers uit Guangzhou. Boerstra: “In het verslag staat dat er sprake was van minder dan 1 liter/seconde per persoon aan verse luchttoevoer. Dat is absurd weinig. Ter vergelijking: in Nederlandse kantoren ga je normaliter uit van minimaal 10 liter/seconde per persoon, en meer dan 15 liter/seconde/persoon is ideaal: dat is zeker tien tot vijftien keer zo veel!”
Wat als de ventilatie op orde was?
De vraag die opdoemt is wat er gebeurd zou zijn als de ventilatie in het restaurant op orde was geweest. Zouden er dan ook mensen besmet zijn geraakt, en zo ja: hoe veel? Boerstra: “Dat is zonder nadere simulatie niet te zeggen. Maar op basis van onderzoek in relatie tot andere uitbraken schat ik dat wanneer men hier met 15 liter/seconde/persoon zou hebben geventileerd, hooguit de twee mensen die op minder dan 1,5 meter van patiënt 0 zaten besmet zouden zijn geraakt.”
Gerelateerde artikelen over corona
- Coronacrisis: ‘Coronacrisis raakt energietransitie en klimaatdoelen’
- Corona: klimaatsystemen en luchtbehandeling in ziekenhuizen en zorginstellingen
- Experts over installatietechnische maatregelen om coronabesmetting tegen te gaan
- Luchtstromen uit airco kunnen coronavirus verspreiden
- Corona-update: Protocol ‘Samen veilig doorwerken’ voor bouw- en technieksector
- Warmtewiel hoeft niet uitgeschakeld te worden
- Corona: voorzorgsmaatregelen ventilatie en luchtbehandeling tegen mogelijke verspreiding
- Coronavirus: adviezen en gevolgen voor de installatiebranche
- Corona update: ‘niet naar binnen bij hoestende klant’
- Corona update: werk in koel- en klimaattechniek gaat nog grotendeels door
- Leeg gebouw vanwege corona is uitgelezen kans voor onderhoud luchtbehandelingssysteem
- Maatregelen voor ondernemers in het corona noodpakket van het kabinet
Helemaal mee eens, in vrijwel alle gebouwen in Nederland is de airco de oplossing als het te warm is terwijl er aan ventilatie geen aandacht besteed wordt.
Als energie adviseur is dat een doorn in mijn oog, niet alleen om het verhoogde energie verbruik maar ook voor het nog slechtere luchtklimaat.
Daarbij komt ook nog dat veel leveranciers van Airco’s niet geremd worden door enige kennis van de elektrotechniek en de voorschriften.
Zeker onze kinderen in (basis) scholen zijn slecht af met het beleid van veel besturen.
Zijn er al wetenschappelijke onderzoeken geweest die bovenstaand kunnen onderbouwen?
De titel ‘Niet de airco, maar gebrek aan ventilatie is oorzaak coronaverspreiding’ is misleidend. Vanuit de branche is door de experts duidelijk aangeven dat recirculatie op dit moment uit den boze is. Waar Atze Boerstra in dit artikel op doelt is dat mechanische ventilatie van cruciaal belang is. Dus niet alleen de ramen open zetten, er zal ook afgezogen moeten worden. In de bovenstaande situatie was het besmettingsgevaar beduidend lager geweest als het restaurant de aanwezige mechanische ventilatie gewoon aan had staan. De verdunningsfactor zorgt er dan voor dat de kans op infectie drastisch verlaagd wordt.
Mocht je nu een gesloten ruimte hebben zonder mechanische ventilatie, maar wel voorzien van een (airco) split unit (denk hierbij aan een klaslokaal), dan zijn er 3 situaties mogelijk:
1. Alle ramen gesloten en de airco aan;
2. Alle ramen open en de airco aan;
3. Alle ramen open en de airco uit.
Bij situatie 1 zal zodra er ook maar een persoon geïnfecteerd is de rest het virus ook krijgen net als in het bovengenoemde artikel. Bij situatie 2 wordt de kans al kleiner echt de verdunningsfactor zal onvoldoende blijken te zijn. Dus situatie 3 is hetgeen je hier zal moeten toepassen om de kans op infectie zo klein mogelijk te maken.
Alleen als er meer dan voldoende mechanisch geventileerd wordt (denk hierbij aan 30 m3/h per persoon) kan je zonder extra risico gebruik maken van een airco systeem (lees recirculatie unit).
ik zat deze week te kijken naar de wel of niet openen van sportscholen. ben zelf niet zo vaak binnen geweest maar ik heb nog nooit een goede ventilatie op deze gebouwen gezien. kun uw hier uw licht over laten schijnen.