‘Niet de airco, maar gebrek aan ventilatie is oorzaak coronaverspreiding’

6 mei 2020

Onderzoekers uit China zien een verband tussen de luchtstroom van een airconditioner en de verspreiding van het coronavirus. Dit constateren ze op basis van simulatie en analyse van negen mensen die in een restaurant besmet zijn geraakt. Volgens Atze Boerstra van bba binnenmilieu was hier echter niet de airco de boosdoener, maar het ontbreken van goede ventilatie.

Tekst: Uko Reinders

De onderzoekers van het Center for Disease Control and Prevention in de Chinese stad Guangzhou hebben een analyse gemaakt van een restaurant in hun stad waar op 24 januari negen personen door één andere persoon zijn besmet met het coronavirus. De mensen die bij deze ‘superspread’ besmet raakten, zaten deels aan dezelfde tafel als de besmette persoon (patiënt 0) en deels aan twee tafels ernaast. De luchtstroom van een splitunit-airco aan de muur ging over en langs de drie tafels (zie afbeelding).

Simulatie van de luchtstroming vanuit de airco en de verspreiding van het coronavirus vanuit patiënt 0 (paars) richting de personen die besmet zijn geraakt (rood). De andere mensen (goudkleur) raakten niet besmet. (klik op de afbeelding voor een grotere versie)

Situatie in het restaurant
In het restaurant waren in totaal 78 gasten aanwezig, verdeeld over 18 tafels. Daarnaast liep er bedienend personeel rond. Alleen de gasten aan de betreffende drie tafels raakten besmet. Het gros daarvan zat op meer dan twee meter afstand van patiënt 0. Ook kon worden achterhaald dat er geen onderling fysiek contact is geweest tussen mensen aan de verschillende tafels.

Luchtstroom van de airconditioning
De onderzoekers concluderen dat de besmetting plaatsvond door microdruppels met virusdeeltjes (aerosolen) afkomstig van patiënt 0. Op basis van een simulatie constateerden ze dat die deeltjes via de luchtstroom van de airconditioning boven de twee andere tafels terecht zijn gekomen. Een andere belangrijke conclusie is dat de besmetting het gevolg kan zijn van de slechte ventilatie in het restaurant. In berichten over dit onderzoek wordt echter vooral gewezen op de rol van de airconditioning.

Ontbreken van verse luchttoevoer
Voor binnenluchtspecialist dr. ir. Atze Boerstra (managing director van bba binnenmilieu en vice-president van REHVA) is echter duidelijk dat de airco niet de oorzaak van de besmettingen in het restaurant in China kan zijn geweest. “De kernoorzaak hier is het ontbreken van verse-luchttoevoer, waardoor de lucht met het virus erin onvoldoende werd verdund”. Dat er geen natuurlijke en mechanische ventilatie in het restaurant aanwezig was, staat beschreven in het verslag  van de onderzoekers uit Guangzhou. Boerstra: “In het verslag staat dat er sprake was van minder dan 1 liter/seconde per persoon aan verse luchttoevoer. Dat is absurd weinig. Ter vergelijking: in Nederlandse kantoren ga je normaliter uit van minimaal 10 liter/seconde per persoon, en meer dan 15 liter/seconde/persoon is ideaal: dat is zeker tien tot vijftien keer zo veel!”

Wat als de ventilatie op orde was?
De vraag die opdoemt is wat er gebeurd zou zijn als de ventilatie in het restaurant op orde was geweest. Zouden er dan ook mensen besmet zijn geraakt, en zo ja: hoe veel? Boerstra: “Dat is zonder nadere simulatie niet te zeggen. Maar op basis van onderzoek in relatie tot andere uitbraken schat ik dat wanneer men hier met 15 liter/seconde/persoon zou hebben geventileerd, hooguit de twee mensen die op minder dan 1,5 meter van patiënt 0 zaten besmet zouden zijn geraakt.”