Wat betekent het toevoegen van natuurlijke koudemiddelen voor een installatiebedrijf?

4 augustus 2021

Verbrugge Koeltechniek was aanvankelijk alleen actief in installaties met synthetische koudemiddelen. Sinds 2015 zijn daar natuurlijke koude-middelen bijgekomen. In dit artikel legt Guus Verbrugge van Verbrugge Koeltechniek uit waarom deze stap is gezet en wat erbij komt kijken.

Tekst: Guus Verbrugge

 

De stap om ook installaties met natuurlijke koudemiddelen te kunnen leveren, hebben we om drie redenen gezet. De eerste is dat de bedrijven van onze klanten steeds groter werden. Hierdoor nam de omvang van de benodigde koelinstallaties ook toe. Voor de grotere koelvermogens kom je al snel uit bij NH₃ in plaats van synthetische koudemiddelen. Dat is met name het geval bij het combineren van systemen en bij het toepassen van warmteterugwinning. Daarnaast kunnen we ook installaties met CO₂ (R744) en, in de toekomst, propaan (R290) leveren.

Gevolgen van HFK-uitfasering
Als tweede reden speelt de uitfasering van synthetische koudemiddelen met een hoge GWP-waarde een rol bij onze keuze voor natuurlijke koudemiddelen. We blijven daarnaast echter ook actief in de synthetische koudemiddelen. De uitfasering van HFK’s heeft verschillende gevolgen voor de koeltechnische installateur en de eindgebruikers. Bij een bestaande installatie met een koudemiddel met een hoog GWP moeten extra periodieke controles worden uitgevoerd en/of lekdetectiemiddelen worden geplaatst. Zekerheid over de prijzen van HFK’s is er niet meer. Dat kan niet alleen nadelig uitpakken voor een eindgebruiker die met een lekkage heeft te maken, maar ook voor een installateur die contracten inclusief koudemiddelvulling heeft afgesloten.

Meer koudemiddelsoorten op voorraad
Het is vaak mogelijk om een bestaand koudemiddel met een hoog GWP in een installatie te vervangen door een koudemiddel met een lager GWP. Dat kan echter betekenen dat op koelcapaciteit moet worden ingeleverd. De veelheid aan vervangende koudemiddelen leidt ertoe dat we genoodzaakt zijn om meer koudemiddelsoorten op voorraad te hebben. De praktijk wijst regelmatig uit dat servicemonteurs niet met alle soorten koudemiddelen op pad gaan. Dat betekent dat ze kunnen misgrijpen bij het herstellen van een kleine lekkage. Mede om deze redenen hebben we een paar jaar geleden besloten onze focus te verleggen naar natuurlijke koudemiddelen. Dat is reden drie voor onze overstap.

Ook interessant voor kleinere installatiebedrijven
Met name de grotere koeltechnische installatiebedrijven zijn al jaren bekend met natuurlijke koudemiddelen. Daarbij gaat het voornamelijk om NH₃, al dan niet in combinatie met CO₂ als koudedrager of in een booster-installatie. Later zijn er de transkritische CO₂-koelinstallaties en grotere propaankoelinstallaties bijgekomen. Ook voor de kleinere koeltechnische installatiebedrijven worden de natuurlijke koudemiddelen interessanter. Of, beter gezegd: noodzakelijk, vanwege de hierboven genoemde gevolgen van de uitfasering van F-gassen.

Theoretische en praktische stappen
Bij de overstap naar natuurlijke koudemiddelen gingen we niet over één dag ijs. Binnen ons bedrijf moesten zowel theoretische als praktische stappen worden gezet om uiteindelijk een betrouwbare, veilige, betaalbare en passende koelinstallatie op basis van een natuurlijk koudemiddel met een hoge efficiency te kunnen engineeren, calculeren, bouwen en onderhouden.
De rol van natuurlijk koudemiddelen in de koudetechniek wordt steeds groter. De ontwikkelingen zijn in volle gang en de beschikbaarheid zal in de loop van de tijd toenemen, ook voor minder grote installaties. Groei en vooruitgang zijn belangrijke kernwaarden binnen ons bedrijf en we zullen ons hierin blijven ontwikkelen en investeren om in de breedte advies te kunnen blijven geven aan onze klanten.

 

Analyse van aandachtspunten
Om de overstap naar natuurlijke koudemiddelen inzichtelijk te maken, is het raadzaam een interne analyse te maken van welke zaken al aanwezig zijn en welke aandacht nodig hebben, zoals:

• Theoretische kennis voor de engineering en het vergelijken van een installatie op basis van een natuurlijk koudemiddel.
• Bekendheid met – en het kunnen toepassen van – de verschillende normen voor het ontwerpen van een installatie, die horen bij deze specifieke koudemiddelen, zoals de NPR7601 voor kooldioxide (CO₂-R744), NPR7600 voor brandbare koudemiddelen zoals bijvoorbeeld koolwaterstoffen (propaan-R290) en PGS 13 voor ammoniak (NH₃-R717). Daarnaast zijn er de algemene normen, zoals de PED en NEN-EN 378, zoals die ook gelden voor synthetische koudemiddelen.
• Theoretische kennis bij de monteurs, op het gebied van natuurlijke koudemiddelen.

Te nemen stappen
Wanneer deze analyse is gemaakt, kunnen – of zelfs: moeten – de volgende stappen worden genomen, zoals:

• Monteurs opleidingen laten volgen. Middels een basistraining kunnen ze veilig werken aan en bij een koelinstallatie. In een gevorderdentraining wordt hier dieper op ingegaan voor het werken aan de dergelijke installaties. Voorbeelden hiervan zijn:
  • ACK basis
  • ACK koolwaterstoffen
  • ACK CO₂
  • ACK NH₃ 
• Voor de theoretische kennis voor het ontwerpen van een koelinstallatie op basis van een natuurlijk koudemiddel kan bijvoorbeeld gekozen worden voor:
  • ACK ontwerpen van systemen met natuurlijke koudemiddelen
  • Post-HBO Koudetechniek
• Externe ervaringsdeskundigen betrekken met theoretische en/of praktische kennis.
• Cursussen/trainingen volgen op het gebied van normeringen.

Investeren in praktische zaken
Naast de investeringen in theoretische kennis zal ook geïnvesteerd moeten worden in praktische zaken. De eisen die worden gesteld aan gereedschappen, componenten voor servicewerkzaamheden en persoonlijke beschermingsmiddelen zijn anders dan bij synthetische koudemiddelen. Een aantal voorbeelden:

• Persoonlijke lekdetectie.
• Explosieveilig gereedschap (propaan).
• Ander type vacuümpompen.
• Metersets en slangen voor hoge drukken (CO₂) of bestand tegen ammoniak (NH₃).
• Manometers t.b.v. persproeven voor hoge drukken (CO₂).

Tot slot is het verstandig om informatie in te winnen bij verschillende groothandels en leveranciers over de beschikbaarheid en keuze van componenten, leidingen, compressoren, koelers en condensors/gaskoelers voor de verschillende koudemiddelen.